Jaarrekening - Overzicht baten en lasten in de. rekening en begrotingsrechtmatigheid

Op grond van de Gemeentewet zijn alle overschrijdingen op de lasten ten opzichte van de begroting onrechtmatig. Teneinde een afweging te kunnen maken van de relevantie van deze onrechtmatige lasten is het criterium ‘passend binnen het door de Raad uitgezette beleid’ van belang. Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Als blijkt dat de gerealiseerde bedragen hoger zijn dan de, ook na de laatste begrotingswijziging, geraamde bedragen is in beginsel sprake van onrechtmatige uitgaven (begrotingsonrechtmatigheid) aangezien mogelijk het budgetrecht van de gemeenteraad in het geding is. De financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, alsmede het begrotingsjaar van belang zijn.

De gemeenteraad heeft bij de vaststelling van het normen- en toetsingskader geen kaders meegegeven voor de begrotingsrechtmatigheid. Bij de toelichting op afwijkingen binnen de programma’s is de grens van € 25.000,-- per taakveld gehanteerd. Deze grens is ook gehanteerd bij de bepaling van de begrotingsrechtmatigheid. Ten aanzien van de begrotingsoverschrijdingen worden de volgende soorten overschrijdingen onderscheiden:

	Rechtmatig	Onrechtmatig
Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde inkomsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet.	X
Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar die niet tijdig konden worden gesignaleerd. Bijvoorbeeld vanwege een open einde (subsidie)regeling. Vaak blijken dergelijke zaken pas in het kader van het opmaken van de jaarrekening.	X
Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad.		X
Kostenoverschrijdingen inzake activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving (subsidieregeling, -verordening) was gedefinieerd.		X
Kostenoverschrijdingen inzake activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar. geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar geconstateerd na verantwoordingsjaar	X	X
Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. jaar van investeren afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren	X	X

 

In onderstaand overzicht is aangegeven welke programma’s een overschrijding laten zien, in hoeverre deze overschrijding als onrechtmatig is geclassificeerd en welke foutencategorieën benoemd zijn. Verder wordt per programma een korte toelichting gegeven.

Programma 1
Taakveld 1.3 Inkomensregelingen
Het definitieve BUIG-budget is naar beneden bijgesteld. We hierdoor is er een tekort op het BUIG-budget. Dit komt mede doordat Loonkostensubsidie (LKS) onderdeel is van het BUIG-budget en dit onderdeel per 1 januari 2022 een nieuwe financieringssystematiek kent (op basis van realisatie van het voorgaande jaar). De doelgroep LKS groeit nog elk jaar, waardoor elk jaar een gat ontstaat op dit onderdeel. Voor 2022 is voor € 100.000,-- dekking gevonden binnen het transformatiebudget Wmo voor het tekort op de LKS.

Ook drukken de uitkeringen Bbz in 2022 (aanzienlijk) zwaarder op de begroting dan voorgaande jaren. Dit komt doordat in een deel van 2022 nog versoepelde voorwaarden voor het Bbz golden (i.v.m. het aflopen van de Tozo-regeling a.g.v. corona). Normaliter gelden er relatief strenge voorwaarden voor het Bbz, waardoor het verbruik dus relatief hoog is in 2022.

In 2022 is voor het eerst de energietoeslag uitgevoerd. Deze bedroeg in eerste instantie € 800.-- per huishouden (tranche 1), maar is in de zomer 2022 opgehoogd naar € 1.300,-- (tranche 2).  De gemeente heeft zodoende 2 keer een bedrag ontvangen voor de bekostiging van de energietoeslag en de verhoging van de energietoeslag. Het initieel beschikbaar gestelde bedrag is meegenomen op de begroting (kostenplaats Minimabeleid). De tweede tranche (om de verhoging te kunnen bekostigen) is echter niet meegenomen in de begroting, maar is inmiddels wel ontvangen. Met deze tweede tranche zijn de energietoeslag en het minimabeleid binnen de bestaande middelen uitgevoerd.

Taakveld 1.4 Begeleide participatie
De middelen voor de bijdrage sociale werkvoorziening worden conform bestuurlijke afspraken 1-op-1 doorgezet naar de Inclusief Groep. Naast deze overdracht kent dit taakveld uitgaven voor begeleidingskosten plaatsingen Participatiewet (begeleiding voor inwoners met Beschut Werk of Loonkostensubsidie). Met de septembercirculaire 2021 is een aanvullende integratie-uitkering van afgerond € 53.700,-- aan de gemeente verstrekt. Deze uitkering is doorbetaald aan de Inclusiefgroep. Tegenover deze hogere lasten staat bij het taakveld 9.7 een hogere bate.

Op het onderdeel  begeleidingskosten van inwoners die met Loonkostensubsidie (LKS) aan het werk zijn, is een tekort van ongeveer €36.000,--. De LKS-component wordt via de BUIG bekostigd op basis van realisatie op het voorgaande jaar. De begeleidingskosten staan echter los van de BUIG en groeien niet automatisch mee. Doordat de doelgroep LKS steeds groter wordt, nemen de begeleidingskosten evenredig toe. De overschrijding op taakveld 1.4 wordt binnen het programma opgevangen met een onderschrijding op taakveld 1.5 Arbeidsparticipatie.

Programma 3
Taakveld 3.2 Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen)
Ten aanzien van de grondexploitaties zijn de (gecorrigeerde) winstnemingen (per saldo een correctie van € 501.000)  en storting (€ 431.000)  aan de voorziening grondexploitatie conform de Meerjaren PerspectiefMeerjarenperspectief Grondexploitaties (MPG) 2022 verantwoordt op dit taakveld. Dit betekent dat de overschrijdingen op taakveld 3.2 worden gecompenseerd door onttrekkingen aan reserves die op taakveld 9.10 zijn verantwoord.

De aankoop/levering van grond (deel voormalige Emté-supermarkt) inzake stationsomgeving heeft in 2022 plaatsgevonden. Door de gemeenteraad is  besloten € 1,75 miljoen euro van deze investering te dekken met een onttrekking uit de reserve opbrengst verkoop aandelen Nuon-gelden. Op dit taakveld is de last verantwoord.  Dit betekent dat de overschrijdingen op taakveld 3.2 worden gecompenseerd door onttrekkingen aan reserves die op taakveld 9.10 zijn verantwoord. 

Programma 4
Taakveld 4.3 Afval
In 2022 heeft de definitieve afrekening 2020 van het afvalfonds plaatsgevonden . Een gedeelte van deze extra kosten zijn in het voorgaande jaar als extra inkomsten vanuit het afvalfonds aan de gemeente uitbetaald. Dit geeft een overschrijding van € 40.000,--. Inzameling en CMS (restafval, opk, gft, OC): vanwege de extreem hoge brandstofprijzen heeft in 2022 een brandstoftoeslag plaatsgevonden van circa  € 45.000,--. De fullservice onderhoudskosten van de ondergrondse container 2021 is pas in 2022 in rekening gebracht. Dit geeft een overschrijding van € 45.000,-- . Het (negatieve) saldo op taakveld 4.3 Afval wordt vereffend via de voorziening egalisatie tarieven afvalstoffenheffing.

Programma 7
Taakveld 7.2 Sportaccomomodaties
De gemeente heeft een specifieke uitkering ijsbanen en zwembaden (SPUK IJZ) ontvangen als incidentele coronacompensatie voor zwembad de Brake ten tijde van sluiting. Dit betreffen de periodes Q4 2021 en Q1 2022. De middelen hieromtrent zijn zowel als baten en als lasten opgenomen. Hierdoor is geen sprake van een onrechtmatigheid in de lasten.

Taakveld 7.5 Cultureel erfgoed
De overschrijding wordt veroorzaakt door een hogere uitgave in verband met monumentensubsidies. Deze hogere uitkeringen zijn gecompenseerd met een onttrekking aan de reserve gemeentelijke monumenten. Deze onttrekking is verantwoord op taakveld 9.10. Hierdoor is geen sprake van een onrechtmatigheid in de lasten.

Taakveld 7.7 Openbaar groen en (openlucht)recreactie
Op diverse onderdelen zijn door verschillende omstandigheden kostenoverschrijdingen geweest. In de laatste kwartaalrapportage zijn deze omstandigheden verantwoord maar hebben niet geleid tot een (tijdige) begrotingswijziging. Hierdoor is op dit taakveld sprake van een budgetoverschrijding. Op programmaniveau valt de overschrijding binnen de totale begroting waardoor de budgetoverschrijding als rechtmatig wordt aangemerkt.

Programma 8
Taakveld 8.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Volgens de BBV-voorschriften moeten de lasten van baten van de grondexploitatie via de exploitatie worden verwerkt. Per saldo wordt het resultaat toegerekend aan de grondexploitaties. Deze administratieve verwerkt is budgettair neutraal en leidt niet tot een onrechtmatigheid.

Programma 9
Taakveld 9.1 Bestuur
De kostenoverschrijding op dit taakveld wordt veroorzaakt door de uitkering van wachtgeld aan enkele voormalige wethouders. Deze overschrijding wordt gedekt door een onttrekking aan de reserve wachtgeldverplichtingen. Hierdoor is geen sprake van een onrechtmatigheid op dit taakveld.

Taakveld 9.9 Vennootschapsbelasting
De gemeente heeft over 2022 een voorlopige aanslag betaald. Hiervoor is geen aanvullend budget aangevraagd. Hierdoor is op dit taakveld sprake van een budgetoverschrijding. Op programmaniveau valt de overschrijding binnen de totale begroting waardoor de budgetoverschrijding als rechtmatig wordt aangemerkt.