Geachte raad,
Inleiding
Hierbij bieden wij u ter bespreking en vaststelling de Programmabegroting 2026-2029 aan. In dit voorstel lichten wij toe hoe de begroting met een meerjarig sluitend perspectief tot stand is gekomen.
De grondslagen
De samenstelling van de begroting is gebaseerd op een aantal besluiten en afspraken uit het recente verleden. De basis voor deze programmabegroting wordt gevormd door het vastgestelde raadsakkoord 2022-2026. Dit raadsakkoord is tevens de basis geweest voor het opstellen van het collegeprogramma 2022-2026. Deze documenten geven enerzijds invulling aan de nieuwe wensen en ontwikkelingen voor de komende bestuursperiode, anderzijds waarborgen deze documenten de continuïteit in de uitvoering van het beleid voor de komende jaren.
Het collegeprogramma 2022-2026 is gebaseerd op het raadsakkoord waar uw raad in de raadsvergadering van 2 juni 2022 unaniem mee heeft in gestemd. Op grond daarvan geeft u de kaders van de beleidsontwikkeling aan, stelt u de budgetten vast en controleert u de uitvoering. De programmabegroting met de gestelde kaders en budgetten vormt hierbij het begin van het planning- en control proces. De kwartaalrapportages en de jaarrekening vormen de overige schakels in dit proces.
De Perspectievennota Programmabegroting 2026-2029 bevat de uitgangspunten voor de Programmabegroting 2026-2029. Op 17 april 2025 heeft u de uitgangspunten voor het opstellen van de begroting vastgesteld. Hierin heeft u richtlijnen gegeven voor de te hanteren percentages voor prijs- en looncompensatie en rente.
Een andere basis vormt het eerder genoemde en vastgestelde raadsakkoord en de onderwerpen zoals zijn ingebracht bij de Perspectievennota Programmabegroting 2026-2029 in de raadsbehandeling van 17 april 2025. Hierbij is aangegeven dat er steun is voor de ingebrachte wensen voor
- Een onderzoek naar de ondertunneling van de spoorwegovergang
- De ingediende wens ten aanzien van de Wet suïcidepreventie.
- De wens voor een weerbaarheidstraining voor senioren.
- Het toekennen van 2 x €1.000,-- aan de Bijen en Natuurtuin.
De invulling van deze wens voor weerbaarheidstraining kan plaatsvinden binnen de bestaande budgetten. De overige onderwerpen zijn met financiële gevolgen als nieuw beleid bestuurlijke wensen opgenomen in bijlage A.
Begrotingsperspectief 2026-2029
Ons uitgangspunt is een structureel financieel gezonde gemeente Nunspeet waarbij het beleid is gericht op een sluitende meerjarenbegroting. Dat uitgangspunt wordt wettelijk voorgeschreven en hierop wordt de begroting getoetst door de provincie Gelderland als toezichthouder. Wanneer de begroting structureel meerjarig sluitend is (dat wil zeggen: de structurele lasten worden gedekt door structurele baten) volgt repressief toezicht. Repressief toezicht houdt in dat de gemeente op afstand door de provincie wordt gevolgd.
Vanuit de circulaires Gemeentefonds is duidelijk dat de gemeenten vanaf 2026 aanzienlijk lager Algemene Uitkering Gemeentefonds ontvangen. Dit is al verwerkt in voorgaande programmabegrotingen. In de meicirculaire 2025 zijn aanvullende middelen voor de jeugd beschikbaar gesteld. Wij stellen voor om, zoals wettelijk is voorgeschreven, een sluitende begroting te presenteren.
Bestaand beleid
Het resultaat van het bestaande beleid bestaat uit:
1. Algemene uitkering, waarbij stelposten en participatie budgettair neutraal geraamd zijn De algemene uitkering Gemeentefonds is berekend op basis van de Meicirculaire 2025 Gemeentefonds. Voor nieuwe taken is structureel circa € 10.000 geraamd. Deze inkomsten worden budgettair neutraal geraamd, zodat budget is gereserveerd voor de uitvoering van deze taken. Daarnaast wordt structureel ca € 250.000 extra middelen ontvangen inzake Participatie (WSW en Beschut werken). Ook deze inkomsten worden budgettair neutraal geraamd ter uitvoering van deze werkzaamheden. In de Meicirculaire zijn aanvullende middelen inzake Jeugd beschikbaar gesteld. In de Programmabegroting 2024-2027 is al rekening gehouden met het ‘ravijnjaar’ 2026.
2. Effecten loon- en prijsontwikkeling
De uitgangspunten voor de Programmabegroting 2026-2029 zijn vastgesteld op 17 april 2025. De prijscompensatie voor de uitgaven en de inkomsten van 2025 is vastgesteld op 2,5%. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de prijsontwikkeling bruto binnenlands product (bbp) zoals opgenomen in de meest recente circulaire Algemene uitkering Gemeentefonds. In de meicirculaire 2025 is aangegeven dat de geraamde prijsontwikkeling BBP voor 2025 afgerond 2,5% bedraagt.
Bij de begroting 2025-2028 is een motie aangenomen om de welzijnsinstellingen (incl. MEESamen, Stimenz, en de wijkontmoeitingscentra) te indexeren op basis van de Overheidsbijdrage in arbeidsontwikkeling (OVA-percentage) Het voorlopige percentage voor 2026 bedraagt 4,24%.
Bij de vaststelling van het beleids- en beheersplanwegen is besloten het prijsindexcijfer (GWW42/43) toe te passen voor wegen. Het percentage bedraagt 2,1 %.
In het voorjaar van 2025 is een nieuwe cao afgesloten voor de periode van 1-4-2025 tot 1-4-2027. Voor 2026 betekent dit een verhoging van 2 % per 1 april 2025 plus 1,85% per 1 september 2025. Per 1 juli 2026 1,25 en op 1 januari 2027 1,6 %; totaal 6,7 %. Deze cao heeft een looptijd tot 1-3-2027. In de meicirculaire 2025 wordt voor 2026 afgerond 3,5% (structureel) verwacht. De werkelijke structurele cao-ontwikkeling is nagenoeg gelijk dan deze raming (3,6%).
3. Ophogen budget/verlagen taakstelling Jeugd
In de meicirculaire 2025 zijn aanvullende middelen voor de jeugd beschikbaar gesteld en zijn de maatstaven van de jeugd geactualiseerd. Dit leidde tot een hogere algemene uitkering. Deze extra middelen zijn verrekend met de taakstelling.
4. Bestaand beleid overig
Dit betreft een structurele verhoging van het beleids- en beheersplan wegen. Voor de gemeenschappelijke regelingen (GGD, ODV, VNOG en VNG) de budgetten op basis van de vastgestelde begrotingen aangepast. En de raming van het dividend van de BNG en Liander zijn verlaagd op basis van de werkelijke opbrengsten van de afgelopen jaren.
Nieuw beleid
Het resultaat nieuw beleid is opgebouwd uit de nieuw beleidsaanvragen welke voortkomen uit de bestuurlijke wensen, de benodigde vervangingsinvesteringen, wettelijke taken en overige wensen. Een opsomming van dit nieuw beleid is te vinden onder de ‘knop’ bijlagen op nunspeet.begrotingonline.nl binnen de Programmabegroting 2026-2029.
Dekkingsvoorstellen
Om te komen tot een solide begroting met sluitende jaarschijven is een dekkingsplan opgesteld. De afzonderlijke dekkingsvoorstellen worden hieronder nader toegelicht.
5. Volumestijging Ozb
Voorgesteld wordt om de jaarlijkse volumegroei als gevolg van opgeleverde nieuwbouwwoningen en bedrijfslocaties van ca.1% stijging van de \Ozb opbrengst te ramen.
6. Ozb verhoging 1% in 2026 en 2027 en daarna 3%
Om het nieuwe beleid en de autonome ontwikkelingen in meerjarenbegroting te kunnen bekostigen is een extra OZBverhoging in 2026 en 2027 van 1 % en in 2028 van 3% noodzakelijk.
7. Structureel ramen rijksbijdrage Cdoke
De gemeente ontvangt vanaf 2023 een specifieke uitkering (Spuk) Capaciteit decentrale overheden voor klimaat en energiebeleid. (CDOKE). Deze Spuk mocht tot nu toe (2025) van de provincie incidenteel geraamd worden. Bij de begrotingsrichtlijnen 2026 heeft de provincie haar standpunt gewijzigd en mag een deel van de Spuk CDOKE vanaf 2026 structureel geraamd worden. De formatie voor klimaat en energiebeleid (die in het kader van Spuk gedeclareerd wordt) zijn de afgelopen jaren structureel geraamd in de begroting ten laste van de algemene middelen. Door het structureel ramen van de Spuk CDOKE-middelen als baat in de begroting valt € 515.000 aan algemene dekkingsmiddelen vrij.
8. Onttrekken algemene reserve
De algemene reserve wordt in 2026 ingezet voor de dekking van incidentele nieuw beleid.
9. Instellen egalisatiereserve wegen
In de raadsvergadering van 17 april jl. heeft de gemeenteraad ingestemd met scenario 2 van het beleids- en beheerplan Wegen. De vaststelling van dit scenario heeft een structurele budgetverhoging van €520.000,- tot gevolg. Om deze stijging van het onderhoudsbudget wegen meer gespreid op te vangen wordt voorgesteld een bestemmingsreserve onderhoud wegen in te stellen. In deze reserve wordt € 2.840.000 gestort vanuit de algemene reserve. Jaarlijks wordt vanaf 2027 het onderhoudsbudget met € 50.000 verhoogd en het resterende tekort aangevuld uit de reserve onderhoud wegen totdat over 10 jaar de gehele structurele verhoging van € 520.000 in de begroting is gerealiseerd
10. Dekking uit de algemene reserve
Het instellen van de egalisatiereserve wegen wordt bekostigd uit de algemene reserve. (zie punt 9)
11. Verlaging bestaand beleid: onderhoud wegen
Verwezen wordt naar punt 9.
12. Verlaging raming jeugdzorg: minderjarige asielzoekers
In de Programmabegroting 2025-2028 zijn de lasten voor jeugdopvang van minderjarige asielzoekers geraamd op € 600.000. Aangezien er geen inschatting is te maken hoe lang de minderjarige asielzoekers hier zullen verblijven en worden de lasten vanaf 2026 incidenteel geraamd. Het structurele budget voor jeugd wordt verlaagd.
13. Verlaging stelpost jeugd
De verlaging van de structurele raming van de lasten voor jeugdopvang van minderjarige asielzoekers wordt verrekend met de stelpost jeugd.
14. Incidenteel ramen Jeugdzorg minderjarige asielzoekers
De lasten voor de jeugdopvang van minderjarige asielzoekers worden incidenteel geraamd in 2026.
15. Inzet gelabelde middelen opvang vluchtelingen
Dekking voor de lasten voor de jeugdopvang van minderjarige asielzoekers in 2026 zijn de gelabelde middelen opvang vluchtelingen in de algemene reserve. Er bestaat een reële kans dat voor deze lasten op een later moment een specifieke uitkering kan worden aangevraagd.
Opmerkingen Provincie
Van de Provincie Gelderland is een besluit ontvangen naar aanleiding van de beoordeling van de Programmabegroting 2025-2028. In dit besluit geeft de provincie aan dat de gemeente Nunspeet voor 2025 in aanmerking komt voor repressief toezicht. Dit is de minst belastende
vorm van toezicht. De provincie oordeelt dat de Programmabegroting 2025-2028 voor het jaar 2028 structureel en reëel in evenwicht is.
De Provincie Gelderland heeft een risicobeoordeling gemaakt van de financiële positie van de gemeente Nunspeet. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de acht financiële kerngetallen welke aansluiten bij de zogeheten 'signaleringswaarden' die afkomstig zijn uit onder meer de stresstest voor 100.000+ gemeenten. De waarde van deze kerngetallen zijn ingedeeld in A, B en C waarbij A het minst risicovol is en C het meest. Zeven kerngetallen zijn gewaardeerd/ berekend op categorie A. Voor het kengetal structurele exploitatieruimte geldt dat deze, door het incidenteel dekken van het begrotingstekort door een onttrekking aan de algemene reserve in de jaren 2025-2028, in categorie B is ingedeeld.
Door de provincie is als aandachtspunt meegegeven dat bij de toetsing van de begroting 2026-2029, wordt gekeken of er sprake is van een opschuivend sluitend meerjarenperspectief. Daarmee wordt bedoeld dat het niet is toegestaan om ieder jaar opnieuw een begroting met meerjarenraming aan te bieden waarbij uitsluitend de laatste jaarschijf van de meerjarenraming in evenwicht is. Dit betekent dat in de begroting 2026 de jaarschijven 2028 en 2029 structureel en reëel in evenwicht moeten zijn, mocht de eerste jaarschijf niet sluitend zijn.
Gemeentelijke belastingen en lastendruk 2026
Over de invulling en de berekening van de tarieven 2026 wordt u, zoals gebruikelijk, een afzonderlijk voorstel (Belastingverordeningen 2026) voorgelegd in december 2025.
Onroerendezaakbelasting
Bij de Programmabegroting 2024-2027 is besloten, ter dekking van het Koersplan Onderwijshuisvesting, de onroerendezaakbelasting voor de jaren 2024 t/m 2029 1% per jaar (cumulatief) te laten stijgen ten gunste van de reserve onderwijshuisvesting.
Daarnaast is bij programmabegroting 2024-2027 besloten voor het 2026 een stijging van 6% door te voeren ter compensatie van de verlaging van de algemene uitkering.
Bij de begroting 2025-2028 is de verhoging van 2026 van 6% teruggebracht naar 5% en een extra verhoging voor het jaar 2028 van 2% opgevoerd.
Op grond van het bestaande beleid mag de onroerendezaakbelasting (ozb) jaarlijks verhoogd worden met de prijscompensatie. Voor 2026 is, na vaststelling van het dekkingsplan, de prijscompensatie 2,5%.
In het dekkingsplan bij deze begroting wordt voor de jaren 2026 en 2027 een extra verhoging van 1% voorgesteld en voor 2028 3% om nieuw beleid en autonome ontwikkelingen in de meerjarenbegroting te kunnen bekostigen.
Om verwarring te voorkomen wordt benadrukt dat in deze fase van de begrotingsvoorbereiding het tarief voor de ozb niet aan de orde is. Het gaat uitsluitend over de (procentuele stijging van de) raming van de opbrengsten uit de ozb. Wat het uiteindelijke ozb-tarief moet worden, gegeven de benodigde opbrengst, wordt mede bepaald door een inschatting van het volume waarover geheven kan worden en de WOZ-waarde binnen de gemeente. Het ozb-tarief wordt in een later stadium van de begrotingsvoorbereiding aan de orde gesteld.
Afvalstoffen- en rioolheffing
De afvalstoffen- en rioolheffing zijn beiden in de Programmabegroting 2026-2029 verwerkt met het uitgangspunt dat de reëel geraamde lasten voor afvalinzameling/-verwerking en riolering voor 100% worden gedekt door de opbrengsten uit afvalstoffen- en rioolheffing. Daarnaast zijn er egalisatievoorzieningen voor riool en afval. De egalisatievoorziening riolering wordt ingezet conform het vastgestelde beleid- en beheerplan Water en Riolering. De egalisatievoorziening afval wordt ingezet voor het dempen van de tariefstijgingen. Bij de jaarrekening 2024 heeft een storting in de egalisatievoorziening plaatsgevonden. Bij het vaststellen van de Belastingverordeningen 2026 wordt bepaald of inzet van de egalisatievoorziening nodig is.
Toeristen- en forensenbelasting
Op grond van de vastgestelde uitgangspunten begroting 2026-2029 wordt de forensenbelasting jaarlijks verhoogd met de prijscompensatie. Voor 2026 is dit, na vaststelling van het dekkingsplan, 2,5%. Een uitzondering op de toepassing van de prijscompensatie is de verhoging van de toeristenbelasting. De toeristenbelasting wordt normaliter eens in de drie jaar met €0,05 verhoogd (betreft indexering, is verhoogd in 2024). Bij de Programmabegroting 2024-2027 is besloten het tarief toeristenbelasting voor de jaren 2024 t/m 2027 per jaar (cumulatief) te verhogen met €0,10.
Technische vragen
Voor technische vragen over deze begroting is voor raads- en commissieleden tot en met 15 oktober 2025 het e-mailadres begrotingsvragen@nunspeet.nl geopend. Vragen die via dit e-mailadres worden gesteld, worden zo spoedig mogelijk ambtelijk beantwoord, met een kopie van het antwoord aan u allen. Vragen die zich bij nader inzien niet lenen voor ambtelijke beantwoording, worden doorgeleid naar het college en door ons beantwoord.
Bijstellingsbrief
In de Programmabegroting 2026-2029 is aangegeven dat de begrotingspositie in structurele zin kan worden beïnvloed als gevolg van de uitkomsten van de Septembercirculaire Algemene Uitkering Gemeentefonds, collegebesluiten met structurele effecten en de kwartaalrapportages 2025. De uitkomsten kunnen structureel invloed hebben op onze begrotingspositie (inclusief dekkingsplan) voor de jaren 2026-2029. Over deze uitkomsten wordt de raad via een afzonderlijke brief in oktober 2025 geïnformeerd met betrekking tot de budgettaire effecten voor de begroting, inclusief de wijzigingen in het dekkingsplan.
Tot slot wensen wij dat ook in het komende begrotingsjaar ons werk zal worden bekroond met Gods onmisbare zegen.
Standpunt commissie
Dit onderwerp is in de commissie Maatschappij en Middelen tijdens haar vergadering van 9 oktober 2025 aan de orde geweest.
Geheimhouding
Vanaf het moment dat de stukken naar de commissie worden verstuurd is de
Programmabegroting 2026-2029 openbaar.
Bijlage(n)
Programmabegroting 2026-2029 (via nunspeet.begrotingonline.nl) Boekwerk bijlagen begroting 2026-2029 (via nunspeet.begrotingonline.nl) Bijstellingsbrief Programmabegroting 2026-2029
KD
Burgemeester en wethouders van Nunspeet,
de secretaris, de burgemeester,
mr. A. Heijkamp C.W.J. Blom