Jaarrekening – Toelichting op de balans

Toelichting op de balans

Tenzij aangegeven, zijn alle bedragen x € 1.000,- weergegeven

Alle ten tijde van het opmaken van de jaarrekening beschikbare informatie over de feitelijke situatie per balansdatum is bij het opmaken van de jaarrekening in aanmerking genomen en verwerkt. Er hebben zich na het opmaken van de jaarrekening geen gebeurtenissen van betekenis voorgedaan die nadere informatie geven over de feitelijke situatie op balansdatum.

Activa

Materiële vaste activa	2023	2022
Boekwaarde per 1 januari	84.244	62.264
Verschuiving Voorraad OHW	0	86
Vermeerderingen	16.542	25.970
Verminderingen	109	-383
Bijdragen derden	-10.403	-867
Desinvesteringen	0	0
Afschrijvingen	-3.487	-2.826
Boekwaarde per  31 december	87.005	84.244

Per specifiek onderdeel kan van de materiële vaste activa per 31 december 2023 het volgende verloopoverzicht worden gegeven:

Omschrijving	Boekwaarde	Vermeer-	Vermin-	Bijdrage	Afschrij-	Boekwaarde
	1-1-2023	deringen	deringen	derden	vingen	31-12-2023
Gronden en terreinen (incl. bossen)	13.811	1.496	-100		-90	15.116
Bedrijfsgebouwen	22.218	1.441	3		-987	22.676
Woonruimten	1.018	39	132	3	-59	1.133
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken	1.453	113	-13	-122	-47	1.384
Gronden en Terreinen waarvoor een heffing wordt geheven	47	46			-2	91
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken (riolering) waarvoor een heffing wordt geheven	3.194				-303	2.890
Vervoersmiddelen	227	40			-108	159
Machines, apparaten	1.471	571			-337	1.705
Overige materiële activa	4.923	517	-7	-11	-377	5.045
Overige materiële activa waarvoor een heffing wordt  geheven	169				-13	155
TOTAAL ECONOMISCH NUT	48.531	4.263	15	-130	-2.323	50.355
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken	15.331	7.819	125	-10.201	-565	12.509
Overige materiële vaste activa	20.382	4.460	-31	-72	-599	24.141
TOTAAL MAATSCHAPPELIJK NUT	35.713	12.279	94	-10.273	-1.164	36.650
TOTAAL GENERAAL	84.244	16.542	109	-10.403	-3.487	87.005

De boekwaarde Gronden en terreinen is verhoogd met de strategische aankopen, die in het verleden gerubriceerd waren onder de Voorraden. Op grond van gewijzigde voorschriften van de BBV is deze aanpassing doorgevoerd.
Voor een gedetailleerd overzicht van de vaste activa, inclusief de investeringen en afschrijvingen, wordt verwezen naar de Staat van investeringen (bijlage 2.1). Voor een overzicht van de bestedingen en mate van realisatie wordt verwezen naar de bijlage Overzicht restantkredieten (bijlage 2.2) in het boekwerk Bijlagen jaarrekening 2023.

Financiële vaste activa
Kapitaalverstrekkingen, leningen, overige langlopende leningen en overige uitzettingen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs onder aftrek van eventuele aflossingen. Deelnemingen worden in afwijking hiervan gewaardeerd tegen marktwaarde als deze waarde lager is dan de verkrijgingsprijs. De bijdrage in activa in eigendom van derden wordt gewaardeerd tegen het bedrag van de verstrekte bijdrage verminderd met afschrijvingen.
Onder uitzettingen worden aandelen, obligaties, maar ook leningen en langlopende vorderingen verstaan. Uitzettingen met een looptijd korter dan een jaar worden opgenomen onder de vlottende activa. Uitzettingen met een oorspronkelijke looptijd van langer dan een jaar worden gedurende de gehele looptijd onder de financiële vaste activa opgenomen.

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen

Samenstelling	2023	2022
Aandelen Inclusief Groep	417	417
Aandelen Afvalsturing Friesland	28	28
Aandelen NV Bank Nederlandse Gemeenten	188	188
Aandelen Vitens NV	4	4
Aandelen Alliander NV	34	34
Ledenkapitaal Coöperatie Gastvrije Randmeren	10	10
Kapitaalstorting Sportbedrijf Nunspeet	62	62
Obligatielening Alliander	1.488	1.488
Lening inventaris Sportbedrijf Nunspeet	211
Totaal	2.442	2.231

Het totale effectenbezit bedraagt per 31 december 2023
• 3.130 aandelen Inclusief Groep met een nominale waarde incl. agio van € 416.520,-
• 63 aandelen Afvalsturing Friesland met een nominale waarde van € 28.350,-
• 75.075 aandelen BNG met een nominale waarde van € 187.687,50
• 24.035 aandelen Vitens met een nominale waarde van € 4.061,92
• 339.318 aandelen Alliander met een nominale waarde van € 34.423,64
• Ledeninbreng in de Coöperatie Gastvrije Randmeren € 10.000,-

In 2020 heeft Sportbedrijf Nunspeet een kapitaalstorting ontvangen van € 62.000,- om fluctuaties in de liquiditeit op te kunnen vangen.

In 2021 is de gemeente ingegaan op het verzoek van Alliander om deel te nemen in de verstrekking van een reverse converteerbare hybride obligatielening voor een bedrag van  maximaal € 1.488.292,-. Het recht op conversie betekent dat de leningnemer (Alliander NV) het recht heeft de lening gedeeltelijk of geheel om te zetten in aandelen indien de A-rating op grond van objectieve omstandigheden onzeker wordt.

In 2023 is aan Sportbedrijf Nunspeet een lening verstrekt van € 211.002,- voor de aanschaf van inventaris ten behoeve van de inrichting van Sportief Recreatiecentrum De Wiltsangh.

Verstrekte langlopende leningen c.a.

Samenstelling	2023	2022
Hypothecaire leningen personeelsleden	23	27
Startersleningen	1.917	1.549
Duurzaamheidsleningen	497	607
Toekomstbestendig Wonen	984	540
Totaal	3.421	2.723

 

VLOTTENDE ACTIVA

Voorraden

Voorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs dan wel lagere marktwaarde.

De waardering van de gronden in exploitatie per 31 december 2023 is gebaseerd op de geactualiseerde grondexploitaties per 1 januari 2024 en de uitkomsten van de door de gemeente uitgevoerde risicoanalyses ter zake. Dit betreft de beste inschatting op dit moment die omgeven is door de nodige risico’s, aannames en veronderstellingen die periodiek (jaarlijks) worden herzien. Deze periodieke herziening kan - mede gezien de huidige onzekere marktomstandigheden – leiden tot een aangepaste waardering van de gronden in exploitatie en de hiermee samenhangende voorziening voor negatieve grondexploitaties. Voor een gedetailleerde toelichting van de gehanteerde uitgangspunten alsmede risico’s en onzekerheden van grondexploitaties (en niet in exploitatie genomen gronden) verwijzen wij naar de paragraaf grondbeleid.

De voorschriften geven aan dat voldoende financiële buffer nodig is om eventuele toekomstige verliezen te kunnen opvangen. Dit heeft geleid tot de vorming van een voorziening risico’s grondexploitaties. Er is een verliesvoorziening van € 593.670,- getroffen voor het verwachte verlies op eindwaarde van de projecten Weversweg (€ 285.172,-) en Elspeterbosweg (€ 308.498,-).

Voorraad grond voor grondexploitatie (x € 1.000,-)

Samenstelling	2023	2022
c. Complexen in exploitatie	9.543	4.208
d. Voorziening grondexploitatie	-594	-876
Totaal	8.949	3.332

Gronden zonder kostprijsberekening en Overige gronden zijn gerubriceerd onder de materiële vaste activa.

Voor het totaal van de in exploitatie zijnde complexen kan van het verloop in 2023 het volgende overzicht (x 1 mln.) worden weergegeven:

		Balanswaarde 31 december 2023	Geraamde nog te maken kosten	Geraamde nog te realiseren opbrengsten	Geraamd resultaat
		€	€	€	€
Industrieterrein De Kolk		5,5	1,8	-8,9	-1,6
Kijktuinen		-0,3	1,2	-1,4	-0,5
Molenbeek		-2,6	2,7	-0,4	-0,3
Weversweg		0,6	0,1	-0,4	0,3
Elspeterbosweg		0,2	0,1	-0,0	0,3
Bedrijventerrein Elspeet		3,9	1,1	-5,3	-0,3
Hullerweg		2,3	1,4	-3,9	0,2
Totaal onderhanden werk, gronden in exploitatie		9,6	8,4	-20,3

Specificatie verloop boekwaarden (x € 1.000,-)

	Complexen in exploitatie
Boekwaarde 1 januari 2023	4.208
Kosten	5.138
Opbrengsten	-1.634
Winstneming De Kolk	747
Winstneming Kijktuinen	439
Winstneming Molenbeek	622
Winstneming Bedrijventerrein Elspeet	22
Boekwaarde 31 december 2023	9.543
Voorziening grondexploitatie	-594
Boekwaarde  31 december 2023	8.949
Voor een verdere toelichting van de grondexploitatie wordt verwezen naar de bijlagen 3.1 en 3.2 in het boekwerk Bijlagen Jaarrekening 2023.

Uitzettingen met een rente typische looptijd korter dan 1 jaar

Samenstelling per 31 december	2023	2022
Debiteuren overig	715	159
Voorziening dubieuze debiteuren	-12	-7
Vorderingen op openbare lichamen	-68	94
Belastingdebiteuren	906	483
Voorziening dubieuze belastingdebiteuren	-35	-37
Rekening courant met niet financiële instellingen (SVN)	1.245	1.519
Uitzettingen in ’s Rijks schatkist (SKB)	34.043	6.661
Totaal	36.794	8.872

De vorderingen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Schatkistbankieren (SKB)
Sinds 2013 is het schatkistbankieren voor de gemeente van toepassing. Dit heeft een wettelijke basis in de wet Financiering decentrale overheden (wet FIDO). Concreet betekent dit dat gemeenten verplicht zijn om hun overtollige liquide middelen aan te houden in de schatkist bij het rijk. Gemeenten mogen alleen positieve banksaldi voor het betalingsverkeer op eigen bankrekeningen aanhouden.  Voor de aan te houden middelen in ’s Rijks schatkist is vanaf 1 juli 2021 een drempel van toepassing, die is vastgesteld op 2% van het begrotingstotaal met een minimum van € 1.000.000,- afhankelijk van het begrotingstotaal, dat buiten de schatkist mag worden gehouden.

De benutting van het drempelbedrag wordt berekend als gemiddelde over alle dagen in het kwartaal. Gemiddeld mag een decentrale overheid dus maximaal het drempelbedrag buiten de schatkist hebben gehouden.

Liquide middelen
De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Samenstelling per 31 december	2023	2022
Banksaldi	32	54
Kas	0	2

Overlopende activa
De overlopende activa zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Samenstelling per 31 december	2023	2022
Diverse nog te ontvangen bedragen	13.484	15.142
Te ontvangen provinciale subsidie Energieloketten	-	28
Vooruitbetaalde bedragen	927	890
Totaal	14.411	16.060

Onder de overlopende activa (nog te ontvangen bedragen) zijn ook de vorderingen Sociaal opgenomen voor het “netto” bedrag. Het oninbaar verwachte deel is al voorzien en ten laste van de exploitatie verantwoord.

PASSIVA
Voor zover niet anders vermeld, zijn passiva gewaardeerd tegen nominale waarde.

Eigen vermogen
Het Eigen Vermogen bestaat uit de (bestemmings)reserves en het gerealiseerd resultaat 2023 volgend uit de staat van baten en lasten over het boekjaar 2023.
Het doel en de reden van de reserves is opgenomen in de nota Reserves en Voorzieningen. Het verloopoverzicht van de (bestemmings)reserves is opgenomen in bijlage 1.

De samenstelling van het Eigen Vermogen is als volgt:

	2023	2022
Algemene reserves	16.351	5.829
Bestemmingsreserves	55.902	52.834
Bestemmingsreserve gerealiseerd resultaat	11.268	13.498
Totaal reserves	83.521	72.161

Het verloop van de algemene reserve is als volgt:

Algemene reserve
Saldo 1 januari 2023		5.829
Toevoegingen	16.703
Beschikkingen	6.181
Stand per 31 december 2023 (exclusief resultaat 2023)		16.351

Voorzieningen
Voorzieningen worden gevormd ter afdekking van:

• verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, maar redelijkerwijs is in te schatten;
• op de balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten;
• kosten die in een volgend begrotingsjaar worden gemaakt, als het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren.

Voorzieningen worden niet gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten en gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume.
Aan voorzieningen wordt geen rente toegevoegd.

Het verloop van de voorzieningen (in euro’s) is in 2023 als volgt:

Omschrijving	Saldo 1-1-2023	Vermeerdering 2023	Vermindering 2023	Saldo 31-12-2023
Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's
Pensioenaanspraken wethouders	1.875.280	257.349	69.436	2.063.193
Personeelsgaranties	192.014		26.674	165.340
Wachtgeld wethouders/burgemeester	459.564		183.647	275.917
Verlofsparen	4.726	10.273		14.999
Planschades-Juridische procedures	10.000		10.000	0
Voorziening ter egalisatie van kosten
Groot onderhoud de Brake	25.000		25.000	0
Voorzieningen (beklemde middelen)
Tarieven afvalstoffenheffing	0	74.000	74.000	0
Tarieven rioolheffing	3.914.751	297.985	200.000	4.012.736
Onderhoud recreatieve fietspaden	962.547		27.399	935.148
Vermogen Stichting D.G. van Beuningenfonds	273.203	2.732		275.935
Totaal Voorzieningen	7.717.085	642.339	616.156	7.743.268

- De voorziening pensioenaanspraken wethouders heeft als doel om toekomstige pensioenrechten van wethouders te bekostigen. Jaarlijks wordt de benodigde storting berekend aan de hand van een actuele actuariële berekening.

- Uit de voorziening personeelsgaranties worden de verplichtingen betaald voortvloeiend uit gemaakte afspraken met een aantal medewerkers.

- De voorziening wachtgeld wethouders/burgemeester is gevormd in 2022. Deze voorziening is gebaseerd op de maximale verplichting voor een periode van 3 jaar.  Voor politieke ambtsdragers is er namelijk geen centraal pensioenfonds, wethouders bouwen uit hoofde van de Algemene Pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa) pensioenrechten bij de gemeente op. 

- Per 1 januari 2022 kunnen medewerkers bovenwettelijke vakantie-uren sparen. Hiervoor is in 2022 de voorziening Verlofsparen gevormd. 

- De voorziening groot onderhoud Sport- en Recreatiecentrum De Brake is ingesteld om te beschikken over financiële middelen voor het uitvoeren van groot onderhoud aan het sportcomplex. In verband met sluiting in 2023  komt deze voorziening per 31 december 2023 te vervallen. Het restant saldo per 31 december 2023 van € 25.000,- is ten  gunste gebracht van de exploitatie 2023.

- De voorziening planschades en juridische procedures is bedoeld voor de dekking van kosten die kunnen voortvloeien uit mogelijk rechtmatig overheidshandelen (verzoeken van planschade als gevolg van een bestemmingsplanherziening) en ter dekking van kosten die kunnen voortvloeien uit mogelijk onrechtmatig overheidshandelen (lopende juridische procedures met betrekking tot de beleidsterreinen Bouwen en Bestuurlijke Zaken).

- Beklemde middelen derden betreffen van derden ontvangen gelden met een specifiek bestedingsdoel. Deze gelden mogen niet aan een ander doel worden besteed en zijn daarom beklemd. Wanneer het gaat om beklemde middelen die van andere partijen zijn ontvangen (dus niet overheden), dan moeten conform BBV voorschriften deze middelen zijn opgenomen als voorziening (artikel 44 lid 2).

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van 1 jaar of langer

Vaste geldleningen	2023	2022
Restantschuld leningen per 1 januari	21.096	7.627
Nieuw opgenomen geldleningen	25.000	15.000
Af: normale aflossing	1.831	1.531
Restantschuld leningen per 31 december	44.266	21.096

VLOTTENDE PASSIVA
Netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan 1 jaar

De samenstelling is als volgt:	2023	2022
Crediteuren	5.053	5.880
Overige schulden: Waarborgsommen derden	132	132
- Transitorische rente	878	228
- Dwangsommen	23	19
Totaal	6.086	6.259

 

Overlopende passiva

De samenstelling is als volgt	2023	2022
Nog te betalen bedragen	5.200	7.006
Vooruitontvangen bedragen Rijksoverheid	4.686	2.248
Vooruitontvangen bedragen Provincie	1.378	735
Overige vooruitontvangen bedragen	174	277
Kruisposten en overige		18
Totaal	11.438	10.284

 

Specificatie verloop vooruitontvangen van Rijksoverheid

Omschrijving	Saldo 1-1-2023	Toevoegingen	Onttrekkingen	Saldo 31-12-2023
TOZO-regeling 2021	70			70
SPUK toeslagenaffaire	7			7
SPUK ondersteuning toezicht handhaving	2			2
Geluidssanering Harderwijkerweg	22			22
Geluidssanering Oenenburg	11			11
Specifieke uitkering Ventilatie in scholen	167			167
CTB	30		30	0
Onderwijsachterstandenbeleid (OAB)	239	13		252
Nationaal Programma Onderwijs (NPO)	350		350	0
Huisvesting Oekraïne Onderwijs	25		25	0
Sportakkoord	18		18	0
Preventie akkoorden Sport	8		8	0
SPUK stimulering Sport 2022	751		119	632
Onderwijsroute 2022	24		24	0
COA	26		26	0
Energiearmoede	498	180	161	517
SPUK stimulering Sport 2023		819	99	720
SPUK Nationaal Isolatieprogramma		697		697
Start Bouwimpuls		550		550
SPUK MEOZ 2023		437	51	386
SPUK Cdoke		376		376
Duurzaam maatschappelijk goed (St. Franciscusschool)		108		108
Voorschoolse Opvang		45		45
Duurzaam Maatschappelijk goed (Kulturhus)		43		43
SPUK GALA		40		40
Energietoeslag		30		30
Onderwijshuisvesting Oekraïners		11		11
Totaal	2.248	3.349	860	4.686

Specificatie verloop vooruitontvangen bedragen van Provincie:

Omschrijving	Saldo 1-1-2023	Toevoegingen	Onttrekkingen	Saldo 31-12-2023
Subsidie monumenten 2022	35		35	0
Kwaliteitsverbetering fietspad Lagerweij Bospad	161		161	0
Duurzaamheidsloket	42			42
Geldersch Winterfonds 2022	134		134	0
Poort van de Veluwe	363		246	117
Masterplan Poort van de Veluwe		1.546	864	682
Uitvoering specifieke uitkering Programma Natuur		294		294
Samen hitte aanpakken in de Noord-Veluwe		215	43	172
Duurzaam maatschappelijk goed (DUMAVA)		71		71
Totaal	735	2.126	1.483	1.378

Rentelasten

Hiervan kan het volgende overzicht worden gegeven:	Rekening	Begroting incl. wijz.	Rekening
	2023	2023	2022
Rente langlopende geldleningen	979	345	347
Rente kortlopende geldleningen	5	-	70
Rente eigen financieringsmiddelen	-	-	-
Totaal	984	345	417

Langlopende geldleningen
In 2023 is een nieuwe langlopende lening aangetrokken van € 25.000.000,-. 

Rente kortlopende geldleningen
Het was gezien de lage rentestand op de geldmarkt in 2023 aantrekkelijk om investeringen met zogenoemd kort geld te financieren. Binnen de gestelde kaders is hier zo optimaal mogelijk gebruik van gemaakt. Daarbij is de kapitaalmarkt nauwlettend in het oog gehouden om bij een rentestijging te gaan consolideren van kasgeldleningen naar vaste geldleningen.

Rente eigen financieringsmiddelen
Als gevolg van de wijzigingen in de BBV wordt er vanaf 2017 geen rente meer berekend over de eigen financieringsmiddelen.

Afschrijvingen

Hiervan kan het volgende overzicht worden gegeven:	Rekening 2023	Begroting incl. wijz. 2023	Rekening 2022
Totale afschrijvingslasten	3.487	4.500	2.825

 

Gewaarborgde leningen
Het buiten de balanstelling opgenomen bedrag (in euro’s) voor gewaarborgde leningen is als volgt te specificeren:

Naam geldnemer	Doel geldlening	Restant per 01-01-2023	Restant per 31-12-2023	Gewaarborgd door gemeente
Inclusief Groep Nunspeet	Werkvoorziening	1.583.333	1.500.000	214.350
Stichting Habion	Sociale woningbouw	49.970.000	77.901.000	5.591.000
Omnia Wonen	Sociale woningbouw	128.507.000	113.648.000	80.803.000
Nunspeetse Ruiterclub	Tweede rijhal	57.000	50.667	50.667
Garanties Particulieren	Aankoop woningen	475.156	475.156	475.156
Woonzorg Nederland	Sociale woningbouw	247.630.000	353.921.000	369.000
Totaal		428.222.489	547.495.823	87.503.353

Een nadere detaillering van de leningen is als bijlage 2.4 en 2.5 opgenomen in het Bijlagenboek Jaarrekening 2023

Niet in de balans opgenomen verplichtingen en rechten
Voor langlopende leasecontracten zijn geen verplichtingen aangegaan.