Jaarrekening - Toelichting op de balans

Toelichting op de balans

Tenzij aangegeven, zijn alle bedragen x € 1.000,-- weergegeven

Alle ten tijde van het opmaken van de jaarrekening beschikbare informatie over de feitelijke situatie per balansdatum is bij het opmaken van de jaarrekening in aanmerking genomen en verwerkt. Er hebben zich na het opmaken van de jaarrekening geen gebeurtenissen van betekenis voorgedaan die nadere informatie geven over de feitelijke situatie op balansdatum.

Activa

Materiële vaste activa	2022	2021
Boekwaarde per 1 januari	62.264	49.534
Verschuiving Voorraad OHW	86	0
Vermeerderingen	25.970	16.448
Verminderingen	-383	-859
Bijdragen derden	-867	0
Desinvesteringen	0	0
Afschrijvingen	-2.826	-2.859
Boekwaarde per  31 december	84.244	62.264

Per specifiek onderdeel kan van de materiële vaste activa per 31 december 2021 het volgende verloopoverzicht worden gegeven:

Omschrijving	Boekwaarde	Correctie	Vermeer-	Vermin-	Bijdrage	Afschrij-	Boekwaarde
	1-1-2022		deringen	deringen	derden	vingen	31-12-2022
Gronden en terreinen (incl. bossen)	9.320	86	4.960	-213	-256	-86	13.811
Bedrijfsgebouwen	18.605		4.720	0	-161	-946	22.218
Woonruimten	281		749	0	-3	-9	1.018
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken	921		810	-29	-206	-43	1.453
Gronden en Terreinen waarvoor een heffing wordt geheven	0		47				47
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken (riolering) waarvoor een heffing wordt geheven	3.502		6	0		-314	3.194
Vervoersmiddelen	310		44	0		-127	227
Machines, apparaten	1.150		555	-4		-229	1.471
Overige materiële activa	4.288		916	-12	-9	-261	4.923
Overige materiële activa waarvoor een heffing wordt  geheven	182		0	0		-13	169
TOTAAL ECONOMISCH NUT	38.559	86	12.807	-258	-635	-2.028	48.531
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken	10.972		5.012	-125	-21	-507	15.331
Overige materiële vaste activa	12.733		8.151	0	-211	-290	20.382
TOTAAL MAATSCHAPPELIJK NUT	23.704	0	13.163	-125	-232	-797	35.713
TOTAAL GENERAAL	62.264	86	25.970	-383	-867	-2.826	84.244

De boekwaarde Gronden en terreinen is verhoogd met de strategische aankopen, die in het verleden gerubriceerd waren onder de Voorraden. Op grond van gewijzigde voorschriften van de BBV is deze aanpassing doorgevoerd.
Voor een gedetailleerd overzicht van de vaste activa, inclusief de investeringen en afschrijvingen, wordt verwezen naar de Staat van investeringen (bijlage 2.1). Voor een overzicht van de bestedingen en mate van realisatie wordt verwezen naar de bijlage Overzicht restantkredieten (bijlage 2.2) in het boekwerk Bijlagen jaarrekening 2022.

Financiële vaste activa
Kapitaalverstrekkingen, leningen, overige langlopende leningen en overige uitzettingen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs onder aftrek van eventuele aflossingen. Deelnemingen worden in afwijking hiervan gewaardeerd tegen marktwaarde als deze waarde lager is dan de verkrijgingsprijs. De bijdrage in activa in eigendom van derden wordt gewaardeerd tegen het bedrag van de verstrekte bijdrage verminderd met afschrijvingen.
Onder uitzettingen worden aandelen, obligaties, maar ook leningen en langlopende vorderingen verstaan. Uitzettingen met een looptijd korter dan een jaar worden opgenomen onder de vlottende activa. Uitzettingen met een oorspronkelijke looptijd van langer dan een jaar worden gedurende de gehele looptijd onder de financiële vaste activa opgenomen.

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen

Samenstelling	2022	2021
Aandelen Inclusief Groep	417	417
Aandelen Afvalsturing Friesland	28	28
Aandelen NV Bank Nederlandse Gemeenten	188	188
Aandelen Vitens NV	4	4
Aandelen Alliander NV	34	34
Ledenkapitaal Coöperatie Gastvrije Randmeren	10	10
Kapitaalstorting Sportbedrijf Nunspeet	62	62
Obligatielening Alliander	1.488	1.488
Totaal	2.231	2.231

Het totale effectenbezit bedraagt per 31 december 2022
• 3.130 aandelen Inclusief Groep met een nominale waarde incl. agio van € 416.520,--
• 63 aandelen Afvalsturing Friesland met een nominale waarde van € 28.350,--
• 75.075 aandelen BNG met een nominale waarde van € 187.687,50
• 24.035 aandelen Vitens met een nominale waarde van € 4.061,92
• 339.318 aandelen Alliander met een nominale waarde van € 34.423,64
• Ledeninbreng in de Coöperatie Gastvrije Randmeren € 10.000,--

In 2020 heeft Sportbedrijf Nunspeet een kapitaalstorting ontvangen van € 62.000,-- om fluctuaties in de liquiditeit op te kunnen vangen.

In 2021 is de gemeente ingegaan op het verzoek van Alliander om deel te nemen in de verstrekking van een reverse converteerbare hybride obligatielening voor een bedrag van  maximaal € 1.488.292,--. Het recht op conversie betekent dat de leningnemer (Alliander NV) het recht heeft de lening gedeeltelijk of geheel om te zetten in aandelen indien de A-rating op grond van objectieve omstandigheden onzeker wordt.

Verstrekte langlopende leningen c.a.

Samenstelling	2022	2021
Hypothecaire leningen personeelsleden	27	31
Startersleningen	1.549	1.665
Duurzaamheidsleningen	607	997
Toekomstbestendig Wonen	540	-110
Totaal	2.723	2.583

 

VLOTTENDE ACTIVA

Voorraden

Voorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs dan wel lagere marktwaarde.

De waardering van de gronden in exploitatie per 31 december 2022 is gebaseerd op de geactualiseerde grondexploitaties per 1 januari 2023 en de uitkomsten van de door de gemeente uitgevoerde risicoanalyses ter zake. Dit betreft de beste inschatting op dit moment die omgeven is door de nodige risico’s, aannames en veronderstellingen die periodiek (jaarlijks) worden herzien. Deze periodieke herziening kan - mede gezien de huidige onzekere marktomstandigheden – leiden tot een aangepaste waardering van de gronden in exploitatie en de hiermee samenhangende voorziening voor negatieve grondexploitaties. Voor een gedetailleerde toelichting van de gehanteerde uitgangspunten alsmede risico’s en onzekerheden van grondexploitaties (en niet in exploitatie genomen gronden) verwijzen wij naar de paragraaf grondbeleid.

De voorschriften geven aan dat voldoende financiële buffer nodig is om eventuele toekomstige verliezen te kunnen opvangen. Dit heeft geleid tot de vorming van een voorziening risico’s grondexploitaties. Er is een verliesvoorziening van € 876.421,-- getroffen voor het verwachte verlies op eindwaarde van de projecten Weversweg (€ 336.007,--), Bedrijventerrein Elspeet (€ 234.655.--) en Elspeterbosweg (€ 305.759,--).

Voorraad grond voor grondexploitatie (x € 1.000,--)

Samenstelling	2022	2021
c. Complexen in exploitatie	4.208	11.939
d. Voorziening grondexploitatie	-876	-446
Totaal	3.332	11.493

Gronden zonder kostprijsberekening en Overige gronden zijn gerubriceerd onder de materiële vaste activa.

Voor het totaal van de in exploitatie zijnde complexen kan van het verloop in 2022 het volgende overzicht (x 1 mln.) worden weergegeven:

		Balanswaarde 31 december 2022	Geraamde nog te maken kosten	Geraamde nog te realiseren opbrengsten	Geraamd resultaat
		€	€	€	€
Industrieterrein De Kolk		4,7	1,9	-7,8	-1,3
Kijktuinen		0,4	1,4	-2,0	-0,1
Molenbeek		-4,0	4,2	-0,6	-0,5
Weversweg		0,5	0,3	-0,4	0,3
Elspeterbosweg		0,2	0,1	-0,0	0,3
Bedrijventerrein Elspeet		2,4	2,2	-4,4	0,2
Totaal onderhanden werk, gronden in exploitatie		4,2	10	-15,2

Specificatie verloop boekwaarden (x € 1.000,--)

	Complexen in exploitatie
Boekwaarde 1 januari 2022	11.939
Kosten	3.076
Opbrengsten	-10.211
Correctie winstneming Molenbeek	-491
Correctie winstneming bedr. Elspeet	-11
Correctie winstneming bedr. De Kolk	-42
Winstneming Kijktuinen	35
Afronding/correctie	-87
Boekwaarde 31 december 2022	4.208
Voorziening grondexploitatie	-876
Boekwaarde  31 december 2022	3.332

Voor een verdere toelichting van de grondexploitatie wordt verwezen naar de bijlagen 3.1 en 3.2 in het boekwerk Bijlagen Jaarrekening 2022.

Uitzettingen met een rente typische looptijd korter dan 1 jaar

Samenstelling per 31 december	2022	2021
Debiteuren overig	159	516
Voorziening dubieuze debiteuren	-7	-6
Vorderingen op openbare lichamen	94	32
Belastingdebiteuren	483	753
Voorziening dubieuze belastingdebiteuren	-37	-15
Rekening courant met niet financiële instellingen (SVN)	1.519	1.360
Uitzettingen in ’s Rijks schatkist (SKB)	6.661	1.414
Totaal	8.872	4.054

De vorderingen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Schatkistbankieren (SKB)
Sinds 2013 is het schatkistbankieren voor de gemeente van toepassing. Dit heeft een wettelijke basis in de wet Financiering decentrale overheden (wet FIDO). Concreet betekent dit dat gemeenten verplicht zijn om hun overtollige liquide middelen aan te houden in de schatkist bij het rijk. Gemeenten mogen alleen positieve banksaldi voor het betalingsverkeer op eigen bankrekeningen aanhouden.  Voor de aan te houden middelen in ’s Rijks schatkist is vanaf 1 juli 2021 een drempel van toepassing, die is vastgesteld op 2% van het begrotingstotaal met een minimum van € 1.000.000,-- afhankelijk van het begrotingstotaal, dat buiten de schatkist mag worden gehouden.

De benutting van het drempelbedrag wordt berekend als gemiddelde over alle dagen in het kwartaal. Gemiddeld mag een decentrale overheid dus maximaal het drempelbedrag buiten de schatkist hebben gehouden.

Berekening benutting drempelbedrag schatkistbankieren (bedragen x € 1.000,--)
		Verslagjaar 2022
(1)	Drempelbedrag	1.366,46
		Kwartaal 1	Kwartaal 2	Kwartaal 3	Kwartaal 4
(2)	Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen	278	67	51	41
(3a) = (1) > (2)	Ruimte onder het drempelbedrag	1.088	1.300	1.316	1.325
(3b) = (2) > (1)	Overschrijding van het drempelbedrag	-	-	-	-
(1) Berekening drempelbedrag
		Verslagjaar 2022
(4a)	Begrotingstotaal verslagjaar	68.323
(4b)	Het deel van het begrotingstotaal dat kleiner of gelijk is aan € 500 miljoen	68.323
(4c)	Het deel van het begrotingstotaal dat de € 500 miljoen te boven gaat	-
(1) = (4b)*0,02 + (4c)*0,002 met een minimum van €1.000.000,-	Drempelbedrag vanaf 1 juli 2021	1.366,46
(2) Berekening kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen
		Kwartaal 1	Kwartaal 2	Kwartaal 3	Kwartaal 4
(5a)	Som van de per dag buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen (negatieve bedragen tellen als nihil)	25.033	6.079	4.666	3.806
(5b)	Dagen in het kwartaal	90	91	92	92
(2) - (5a) / (5b)	Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen	278	67	51	41

Liquide middelen
De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Samenstelling per 31 december	2022	2021
Banksaldi	54	55
Kas	2	2

Overlopende activa
De overlopende activa zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Samenstelling per 31 december	2022	2021
Diverse nog te ontvangen bedragen	15.142	10.845
Te ontvangen provinciale subsidie Energieloketten	28	42
Vooruitbetaalde bedragen	890	604
Totaal	16.060	11.491

Onder de overlopende activa (nog te ontvangen bedragen) zijn ook de vorderingen Sociaal opgenomen voor het “netto” bedrag. Het oninbaar verwachte deel is al voorzien en ten laste van de exploitatie verantwoord.

PASSIVA
Voor zover niet anders vermeld, zijn passiva gewaardeerd tegen nominale waarde.

Eigen vermogen
Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het gerealiseerde resultaat volgend uit de staat van baten en lasten.
De samenstelling van het eigen vermogen is als volgt:

	2022	2021
Algemene reserves	5.829	3.074
Bestemmingsreserves	52.834	51.853
Bestemmingsreserve gerealiseerd resultaat	13.498	6.648
Totaal reserves	72.161	61.575

Het verloop van de algemene reserve is als volgt:

Algemene reserve
Saldo 1 januari 2022		3.074
Toevoegingen	9.265
Beschikkingen	7.125
Stand per 31 december 2022 (exclusief resultaat 2022)		5.214

 

Voorzieningen
Voorzieningen worden gevormd ter afdekking van:

• verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, maar redelijkerwijs is in te schatten;
• op de balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten;
• kosten die in een volgend begrotingsjaar worden gemaakt, als het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren.

Voorzieningen worden niet gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten en gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume.
Aan voorzieningen wordt geen rente toegevoegd.

Het verloop van de voorzieningen (in euro’s) is in 2022 als volgt:

Omschrijving	Saldo 1-1-2022	Vermeerdering 2022	Vermindering 2022	Saldo 31-12-2022
Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's
Pensioenaanspraken wethouders	2.430.019		554.739	1.875.280
Personeelsgaranties	219.086		27.072	192.014
Wachtgeld wethouders/burgemeester		459.564		459.564
Verlofsparen		4.726		4.726
Planschades-Juridische procedures	10.000			10.000
Voorziening ter egalisatie van kosten
Groot onderhoud de Brake	89.786		64.786	25.000
Voorzieningen (beklemde middelen)
Tarieven afvalstoffenheffing	161.263		161.263	0
Tarieven rioolheffing	3.439.943	564.808	90.000	3.914.751
Onderhoud recreatieve fietspaden	1.197.933		235.386	962.547
Vermogen Stichting D.G. van Beuningenfonds	270.498	5.410	2.705	273.203
Totaal Voorzieningen	7.818.528	1.034.508	1.135.951	7.717.085

- De voorziening pensioenaanspraken wethouders heeft als doel om toekomstige pensioenrechten van wethouders te bekostigen. Jaarlijks wordt de benodigde storting berekend aan de hand van een actuele actuariële berekening.

- Uit de voorziening personeelsgaranties worden de verplichtingen betaald voortvloeiend uit gemaakte afspraken met een aantal medewerkers.

- De voorziening wachtgeld wethouders/burgemeester is gevormd in 2022. Deze voorziening is gebaseerd op de maximale verplichting voor een periode van 3 jaar.  Voor politieke ambtsdragers is er namelijk geen centraal pensioenfonds, wethouders bouwen uit hoofde van de Algemene Pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa) pensioenrechten bij de gemeente op. 

- Per 1 januari 2022 kunnen medewerkers bovenwettelijke vakantie-uren sparen. Hiervoor is in 2022 een nieuwe voorziening Verlofsparen gevormd. 

- De voorziening groot onderhoud Sport- en Recreatiecentrum De Brake is ingesteld om te beschikken over financiële middelen voor het uitvoeren van groot onderhoud aan het sportcomplex. In verband met de verwachte sluiting medio 2023  is de voorziening groot onderhoud per 31 december 2022 bepaald op € 25.000,--.  Dit geschatte bedrag is nodig voor het noodzakelijk uit te voeren onderhoud (instandhouding).

- De voorziening planschades en juridische procedures is bedoeld voor de dekking van kosten die kunnen voortvloeien uit mogelijk rechtmatig overheidshandelen (verzoeken van planschade als gevolg van een bestemmingsplanherziening) en ter dekking van kosten die kunnen voortvloeien uit mogelijk onrechtmatig overheidshandelen (lopende juridische procedures met betrekking tot de beleidsterreinen Bouwen en Bestuurlijke Zaken).

- Beklemde middelen derden betreffen van derden ontvangen gelden met een specifiek bestedingsdoel. Deze gelden mogen niet aan een ander doel worden besteed en zijn daarom beklemd. Wanneer het gaat om beklemde middelen die van andere partijen zijn ontvangen (dus niet overheden), dan moeten conform BBV voorschriften deze middelen zijn opgenomen als voorziening (artikel 44 lid 2).

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van 1 jaar of langer

Vaste geldleningen	2022	2021
Restantschuld leningen per 1 januari	7.627	9.158
Nieuw opgenomen geldleningen	15.000	-
Af: normale aflossing	1.531	1.531
Restantschuld leningen per 31 december	21.096	7.627

VLOTTENDE PASSIVA
Netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan 1 jaar

De samenstelling is als volgt:	2022	2021
Crediteuren	5.880	4.367
Overige schulden: Waarborgsommen derden	132	9
- Transitorische rente	228	151
- Dwangsommen	19	25
Totaal	6.259	4.552

 

Overlopende passiva

De samenstelling is als volgt	2022	2021
Nog te betalen bedragen	7.006	6.555
Vooruit ontvangen bedragen rijksoverheid	2.248	5.737
Vooruit ontvangen bedragen Provincie	735	275
Vooruit ontvangen parkeervoorzieningen	133	10
Overige vooruit ontvangen bedragen	144	24
Kruisposten en overige	18	-
Totaal	10.284	12.601

 

Specificatie verloop vooruit ontvangen van Rijksoverheid

Omschrijving	Saldo 1-1-2022	Toevoegingen	Onttrekkingen	Saldo 31-12-2022
TOZO-regeling 2021	907	-	837	70
SPUK-regeling stimulering Sport 2021	3.926	-	3.926	-
SPUK toeslagenaffaire	7	-	-	7
SPUK ondersteuning toezicht handhaving	2	-	-	2
Geluidssanering Harderwijkerweg	22	-	-	22
Geluidssanering Oenenburg	11	-	-	11
Diamant	10	-	10	-
RREW	171	-	171	-
EAW	21	-	21	-
Specifieke uitkering Ventilatie in scholen	167	-	-	167
CTB	30	-	-	30
Onderwijsachterstandenbeleid (OAB)	374	447	582	239
Nationaal Programma Onderwijs (NPO)	89	430	169	350
Huisvesting Oekraïne Onderwijs	-	25	-	25
Sportakkoord	-	18	-	18
Preventie akkoorden Sport	-	8	-	8
SPUK stimulering Sport 2022	-	1.050	299	751
Onderwijsroute 2022	-	24	-	24
COA	-	47	21	26
Energiearmoede	-	498	-	498
Totaal	5.737	2.547	6.036	2.248

Specificatie verloop vooruit ontvangen bedragen van Provincie:

Omschrijving	Saldo 1-1-2022	Toevoegingen	Onttrekkingen	Saldo 31-12-2022
Subsidie monumenten 2021	72	-	72	-
Subsidie monumenten 2022	-	71	36	35
Kwaliteitsverbetering fietspad Lagerweij Bospad	161	-	-	161
Duurzaamheidsloket	42	-	-	42
Geldersch Winterfonds 2022	-	134	-	134
Poort van de Veluwe	-	363	-	363
Totaal	275	568	108	735

Rentelasten

Hiervan kan het volgende overzicht worden gegeven:	Rekening	Begroting incl. wijz.	Rekening
	2022	2022	2021
Rente langlopende geldleningen	347	345	313
Rente kortlopende geldleningen	70	72	12
Rente eigen financieringsmiddelen	-	-	-
Totaal	417	417	325

Langlopende geldleningen
In 2022 is een nieuwe langlopende lening aangetrokken van € 15.000.000,--. Voor zover binnen de kasgeldlimiet was toegestaan werd in 2022 zo veel mogelijk met kort geld gefinancierd. Dit is gedaan met het oog op de lagere rentetarieven ten opzichte van de kapitaalmarktrente.

Rente kortlopende geldleningen
Het was gezien de lage rentestand op de geldmarkt in 2022 aantrekkelijk om investeringen met zogenoemd kort geld te financieren. Binnen de gestelde kaders is hier zo optimaal mogelijk gebruik van gemaakt. Daarbij is de kapitaalmarkt nauwlettend in het oog gehouden om bij een rentestijging te gaan consolideren van kasgeldleningen naar vaste geldleningen.

Rente eigen financieringsmiddelen
Als gevolg van de wijzigingen in de BBV wordt er vanaf 2017 geen rente meer berekend over de eigen financieringsmiddelen.

Afschrijvingen

Hiervan kan het volgende overzicht worden gegeven:	Rekening 2022	Begroting incl. wijz. 2022	Rekening 2021
Totale afschrijvingslasten	2.825	4.711	2.862

 

Gewaarborgde leningen
Het buiten de balanstelling opgenomen bedrag (in euro’s) voor gewaarborgde leningen is als volgt te specificeren:

Naam geldnemer	Doel geldlening	Restant per 01-01-2022	Restant per 31-12-2022	Gewaarborgd door gemeente
Inclusief Groep Nunspeet	Werkvoorziening	1.666.667	1.583.333	226.258
Stichting Habion	Sociale woningbouw	20.671.000	49.970.000	5.457.000
Omnia Wonen	Sociale woningbouw	129.986.389	128.507.000	103.471.000
Nunspeetse Ruiterclub	Tweede rijhal	63.333	57.000	57.000
Garanties Particulieren	Aankoop woningen	523.857	475.156	475.156
Woonzorg Nederland	Sociale woningbouw	61.235.000	247.630.000	234.000
Totaal		214.146.246	428.222.489	109.920.414

Een nadere detaillering van de leningen is als bijlage 2.4 en 2.5 opgenomen in het Bijlagenboek Jaarrekening 2022.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen en rechten
Voor langlopende leasecontracten zijn geen verplichtingen aangegaan.