Jaarrekening - Overzicht baten en lasten in de rekening en begrotingsrechtmatigheid

Op grond van de Gemeentewet zijn alle overschrijdingen op de lasten ten opzichte van de begroting onrechtmatig. Teneinde een afweging te kunnen maken van de relevantie van deze onrechtmatige lasten is het criterium ‘passend binnen het door de Raad uitgezette beleid’ van belang. Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Als blijkt dat de gerealiseerde bedragen hoger zijn dan de, ook na de laatste begrotingswijziging, geraamde bedragen is in beginsel sprake van onrechtmatige uitgaven (begrotingsonrechtmatigheid) aangezien mogelijk het budgetrecht van de gemeenteraad in het geding is. De financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, alsmede het begrotingsjaar van belang zijn.

De gemeenteraad heeft bij de vaststelling van het normen- en toetsingskader geen kaders meegegeven voor de begrotingsrechtmatigheid. Bij de toelichting op afwijkingen binnen de programma’s is de grens van € 25.000,-- per taakveld gehanteerd. Deze grens is ook gehanteerd bij de bepaling van de begrotingsrechtmatigheid. Ten aanzien van de begrotingsoverschrijdingen worden de volgende soorten overschrijdingen onderscheiden:

	Rechtmatig	Onrechtmatig
Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde inkomsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet.	X
Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar die niet tijdig konden worden gesignaleerd. Bijvoorbeeld vanwege een open einde (subsidie)regeling. Vaak blijken dergelijke zaken pas in het kader van het opmaken van de jaarrekening.	X
Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad.		X
Kostenoverschrijdingen inzake activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving (subsidieregeling, -verordening) was gedefinieerd.		X
Kostenoverschrijdingen inzake activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar. geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar geconstateerd na verantwoordingsjaar	X	X
Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. jaar van investeren afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren	X	X

 

In onderstaand overzicht is aangegeven welke programma’s een overschrijding laten zien, in hoeverre deze overschrijding als onrechtmatig is geclassificeerd en welke foutencategorieën benoemd zijn. Verder wordt per programma een korte toelichting gegeven.

Programma 1
Taakveld 1.4 Begeleide participatie
De middelen voor de bijdrage sociale werkvoorziening worden conform bestuurlijke afspraken 1-op-1 doorgezet naar de Inclusief Groep. Naast deze overdracht kent dit taakveld uitgaven voor begeleidingskosten plaatsingen Participatiewet (begeleiding voor inwoners met Beschut Werk of Loonkostensubsidie). Met de decembercirculaire 2021 is een aanvullende integratie-uitkering van € 90.273,-- aan de gemeente verstrekt. Deze uitkering is doorbetaald aan de Inclusiefgroep. Tegenover deze hogere lasten staat bij het taakveld 9.7 een hogere bate.

Taakveld 1.72 Maatwerkdienstverlening 18-
Bij het Sociaal domein is sprake van budgettair neutraal ramen. Hogere/lagere inkomsten van het Rijk betekenen hogere/lagere uitgaven voor Jeugd. In 2021 is vanwege verwachte tekorten boven de uitkering een bedrag van € 850.000,-- extra geraamd conform het collegeprogramma.

Op basis van de Decembercirculaire 2021 is de bijdrage voor het onderdeel Jeugd berekend op een bedrag van € 8.314.000,-. Dit is inclusief alle coronacompensatie welke ook in 2021 door de rijksoverheid is toegekend.
Sinds 2020 is een lokaal projectteam met een aantal maatregelen aan de slag om het tekort op Jeugd terug te dringen. Periodiek wordt de commissie van de voortgang op de hoogte gehouden. De inzet van de maatregelen heeft nog niet geleid tot een volledige reductie van de tekorten. Met name de hoge kosten voor kinderen in Verblijf zijn  en blijven een onzekere factor. Ook de kosten voor ambulante hulp en GGZ hulp (mede gerelateerd aan Corona) zijn meer toegenomen dan begroot. 

Op basis van de 12-maandsprognose van Meerinzicht is de verwachting dat de kosten van de ingezette Jeugdhulp voor geheel 2021 toch wel fors hoger uitkomen op een bedrag van € 7.633.000,--  Dit bedrag wijkt af van het oorspronkelijke voorschotbedrag 2021 te weten € 6.990.000,-. Het totale budget inclusief de middelen uit het collegeprogramma bedragen € 9.164.000,-. De totale lasten komen uit op een bedrag van € 9.675.000,--. Voor een kostenopzet wordt verwezen naar de toelichting van het taakveld in Programma 1. De kostenoverschrijding wordt gedekt door Rijksmiddelen en inzet van gemeentelijke reserves. Er is daarom geen sprake van onrechtmatige kostenoverschrijdingen.

Programma 3
Taakveld 3.2 Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen)
In het verleden heeft de gemeenteraad besluiten genomen over investeringen waarbij de dekking vanuit reserves plaatsvindt. Op grond van de geldende verslaggevingsregels dienen de reserveboekingen ten gunste van de investeringen via de exploitatie lopen. Dit leidt op het betreffende taakveld tot een exploitatielast die gedekt wordt door een onttrekking aan de reserves op taakveld 9.10 Mutaties reserves. Per saldo worden de hogere lasten gedekt door inkomsten uit de reserve. Er is daarom geen sprake van onrechtmatige kostenoverschrijdingen.

Programma 4
Taakveld 4.2 Riolering
Het gemeentelijke beleid is dat het saldo van dit taakveld wordt vereffend via de voorziening egalisatie afvalstoffenheffing. Het positieve saldo op het taakveld is via een tegenboeking op het taakveld naar de voorziening geboekt. Hierdoor is geen sprake van een onrechtmatige kostenoverschrijding.

Taakveld 4.3 Afval
De gemeente heeft over de jaren 2013-2020 afrekeningen over zwerfafval ontvangen. Dit heeft geleid tot een overschrijding. Deze overschrijding wordt meer dan gecompenseerd door hogere inkomsten vanuit het Afvalfonds verpakkingen. Hierdoor is geen sprake van een onrechtmatige kostenoverschrijding.

Programma 9
Taakveld 9.4 Overhead, ondersteuning organisatie
De kostenoverschrijding op dit taakveld wordt veroorzaakt door een overschrijding van de geraamde inhuurkosten tijdelijk personeel. Iedere overschrijding wordt gerapporteerd aan het college/gemeenteraad. De overschrijding wordt gedekt door inzet van beschikbaar gesteld budget, vacatureruimte binnen de teams (dekking uit geraamde loonkosten per taakveld) of overhevelingen uit voorgaand jaar. Er is geen sprake van een onrechtmatige kostenoverschrijding.

Taakveld 9.5 Treasury
Overschrijding op dit taakveld wordt veroorzaakt door hogere rentelasten op langlopende leningen. Deze hogere lasten worden gecompenseerd door hogere rentevergoedingen en niet-geraamde inkomsten vanuit dividenden. Er is geen sprake van een onrechtmatige kostenoverschrijding.

Taakveld 9.9 Vennootschapsbelasting
De gemeente moet over de afgelopen jaren de Vennootschapsbelasting nog afdragen. De af te dragen Vennootschapsbelasting is als nog te betalen bedrag in de jaarrekening verwerkt.